Le cri d’alarme des sans papiers

« Digital Storytelling » met mensen zonder papieren

Dit project vertrekt vanuit het idee dat heel wat personen niet weten wat het leven van mensen zonder papieren betekent. Daarom werkten we samen een project uit om de samenleving, burgers en vooral ook de politiek verantwoordelijken te sensibiliseren.

In de winter van 2018 kwamen we samen met een groep van twaalf mensen zonder wettig verblijf om na te denken over een manier om hun verhaal te vertellen. We willen zo ingaan tegen de negatieve beeldvorming die momenteel vaak bestaat in de media en de samenleving.

Methodologie

“Digital Storytelling” is een methode die mensen zonder papieren toelaat hun levenservaringen te vertellen zonder zichzelf fysiek kenbaar te moeten maken. Samen met Maks vzw organiseerden we 10 ateliers met verschillende oefeningen en een deskundige en technische ondersteuning.

“Digital storytelling” is een methode om te werken aan emancipatie door mensen een stem te geven via het delen van een persoonlijk verhaal. Het is een bijzonder proces waarin de deelnemer zijn/haar verhaal vertelt, eerst in groep en vervolgens door een korte video te monteren. Zo creëert Digital Storytelling verbondenheid binnen de groep en tussen de deelnemers. De kijker voelt zich eveneens verbonden met de persoon die zijn/haar verhaal vertelt. Een digital story is een korte video van 1 à 3 minuten waarin de deelnemer zich vrij uitdrukt over een voor haar of hem ingrijpend thema aan de hand van beeldmateriaal, stem, muziek en tekst. Het geeft de kans aan jongeren, volwassenen en ouderen om hun stem te laten horen binnen de maatschappij, om te tonen dat hun stem telt.”[1]

Het verloop van de workshops

Samen hebben we een planning opgemaakt voor de ateliers en de basisprincipes en doelstellingen toegelicht van “Digital Storytelling”. Een brainstorming tijdens de eerste sessie moest mee vorm en inhoud geven aan het project. Dit gaf ook iedereen de mogelijkheid met elkaar kennis te maken en zich vrij te voelen om ervaringen met elkaar te delen.

De volgende bijeenkomst was erg emotioneel. Eerst hebben we iedereen aan het woord gelaten met de opdracht een ervaring te vertellen die voor hem of haar belangrijk is om te delen met de anderen. Iedereen kon opmerkingen maken waar de persoon zelf mee aan de slag kon in haar of zijn video. Daarna besloten we samen welke individuele verhalen we zouden behouden. Zoals in een vorige bijeenkomst kon elke persoon kiezen welke beelden het best pasten bij welke ervaringen en gevoelens.

Samen zijn we het eens geworden over enkele vormelijke regels mbt. de video’s:

• Steeds praten over jezelf, in de “IK”-vorm;
• vertrekken vanuit de eigen ervaring, een persoonlijk verhaal;
• veralgemenen vermijden;
• bondig zijn.

De bijeenkomsten gingen er soms erg geanimeerd aan toe. Sommige uitspraken van deelnemers bleven hangen. Zoals:

• “Meestal krijgen uitspraken of reacties van politici veel aandacht in de media, onze verhalen echter komen bijna nooit aan bod.”
• “De politie is er om de veiligheid van de burgers te garanderen, maar ik persoonlijk voel me eerder in gevaar als de politie er is.”
• “Ik veroordeel alle onrechtvaardigheden die we meemaakten.”
• “Ze hebben me al mijn rechten ontnomen, ik wil ze terug in afwachting dat de situatie in mijn land verbetert.”

De deelnemers hebben het gevoel dat er in de samenleving en onder de politiek verantwoordelijken over migratie gesproken wordt als een fenomeen, waarbij vaak vergeten wordt dat het over mensen gaat.

Het project heeft hen sterker gemaakt en hen gemotiveerd om van zich te laten horen. Ze besloten in groep verder te gaan onder de naam “Cri d’alarme des sans papiers”.

Eerste voorstelling van de video’s

De groep heeft zich voorgesteld en de video’s getoond op 18 december 2018 tijdens een evenement ter gelegenheid van de ‘Internationale dag van de migranten’ in het Bronks Theater te Brussel. De genodigden konden genieten van het resultaat van het geleverde werk. Aanvankelijk waren de deelnemers verlegen en sommigen zelfs bang om op de voorgrond te treden. Het applaus van het publiek na elke video moedigde hen aan om op het einde met enige fierheid het woord te nemen en de zaal toe te spreken met:

• “We zijn blij te zien dat onze boodschap overkomt en hopen dat u aan onze kant staat, want we lijden veel.”
• “Wij zijn trots op het resultaat van ons werk. We zullen vechten voor een regularisatie.”

Op het einde van de voorstelling van de video’s hebben alle leden van de groep onvoorbereid het woord genomen op het podium. Ze waren terecht fier op hun realisaties. Het was een opluchting en een ontlading te constateren dat ze de moed hebben gehad te praten over hun ervaringen, zaken die hen

al te vaak ‘ontmenselijken’.

• “Ik kan niet begrijpen dat ik door een papier als een dier wordt opgejaagd.”
• “We zijn allemaal migranten, zelfs zij die vanuit Vlaanderen of Wallonië naar Brussel komen om er te werken. Waarom worden wij als enigen zo opgejaagd?”
• “Hoe komt het dat als westerlingen naar Afrika gaan, ze expats genoemd worden en als het andersom is, ze migranten genoemd worden?”
• “Ik ben hier thuis. Haat, discriminatie en onrechtvaardigheid horen niet thuis in België.”

Op deze voorstelling voelde de groep de urgentie en de noodzaak om de video’s te gebruiken om in gesprek te gaan met politici, andere mensen zonder wettig verblijf en burgers.

Wat is ons aanbod?

• het organiseren van een workshop tijdens uw evenement, festival of studiedag
• leden van de groep zijn bereid deel te nemen aan een uitwisseling of discussie over het thema ‘mensen zonder wettig verblijf’
• de video’s kunnen geprojecteerd worden binnen uw organisatie of vereniging
• …

[1] https://mediawijs.be/praktijken/digital-storytelling